Het construeren van een echt stabiele
vfo is niet zo gemakkelijk , vooral warmte verschillen
zorgen al snel voor een frequentie verloop van tientallen
en
soms zelfs wel honderen hertz , op korte golf wordt het
nog erger , ik heb vfo's gezien welke soms wel 4 of 5 Kc
verliepen in een half uur .
Nu gebruiken we tegenwoordig vaak PLL of DSS schakelingen
welke wel een echt stabiele frequentie leveren maar ik
heb het altijd als een hobby
beschouwd om een echte "free running " vfo op
de plaats te houden .
Er zijn een aantal factoren welke frequentie verloop
veroorzaken , als eerste natuurlijk warmte verschillen ,
en dat hoeft echt maar heel weinig te zijn
Condensatoren zetten uit bij opwarming waardoor de
capaciteit afneemt , vooral keramische condensatoren zijn
hier erg goed in .hierdoor loopt
de f5requentie omhoog . Omgekeerd echter , spoelen zetten
ook uit bij opwarming , hierdoor wordt de zelfinduktie
groter en hierdoor loopt
de frequentie omlaag . Goed uitgebalanceerd kunnen deze
twee elkaar opheffen zodat het uiteindelijke verloop dus
nul blijft
Dit werd o.a. gedaan in de beroemde BC211 golfmeter uit
de jaren 40 , maar voor een amateur is zoiets bijna niet
te ontwerpen .
Wat ik ook wel eens gedaan heb is een vfo bouwen met een
extra varicap over de spoel , dmv een tweetal NTC
weerstanden en een instelpot
zorgde ik ervoor dat de varicap precies het
frequentieverloop veroorzaakt door temperatuurverschil
uitregelde . Ook bijna niet te doen , verschillende
malen achtereen de hele VFO opwarmen en afkoelen , net
zolang tot de goede instelling van de NTC brug was
gevonden , hier ben je echt
dagen mee bezig , opwarmen en afkoelen duurt echt uren .
Bovendien heb je daar zo ongeveer een klimaatkamer voor
nodig .
Over het algemeen lukt het me aardig om een VFO rond de
1600 Kc behoorlijk op de plaats te houden , in ieder
geval na een
korte opwarm tijd binnen de 100 hertz . Op 6 M/c is dit
echter al veel moeilijker als de VFO binnen de 500 hertz
op de plaats blijft heb je al een
mooi stukje werk geleverd , maar 500 hertz is te veel ,
veel te veel . Bij het onderstaande ontwerp is het
gelukt om het frequentie verloop kleiner dan 10 hertz te
houden , ook over langere tijd .
De truc , zet de vfo op een hele lage frequentie en meng
het signaal omhoog en dat is precies wat ik hier heb
gedaan
Ik ben hier uitgegaan van een vfo welke afstembaar is van
200 tot 350 Kc en meng dit signaal met de output van een
kristal oscilator op 6 M/c
er onstaan dan twee mengprodukten de onderband van 5800
tot 5650 Kc en de bovenband van 6200 tot 6350 Kc
Omdat we gebruik maken van een balans of ringmixer hebben
we gelukkig geen last van het 6 Mc signaal deze is aan de
uitgang praktisch verdwenen
Wel moeten we zorgen dat het onderband signaal verdwijnt
, het verschil is slechts 400 tot 700 Kc met de bovenband
en hier moeten we dus wel
een filter toepassen
De hele schakeling is opgebouwd rond het A4000 ic , een
al wat ouder ontvanger IC van Russische herkomst . Oud
maar bij sommige restposten
handelaren nog wel verkrijgbaar , soms slechts voor een
paar kwartjes .
De A4000 is een echte alleskunner , bruikbaar van lager
dan 10 Kc tot boven de 30 Mc , voorzien van een
uitstekende VFO met een
negative weerstands schakeling zodat er geen spoelen met
aftakkingen nodig zijn , reeds voorzien van een interne
temperatuurs compensatie
een uitstekende spannings stabilisator voor het oscilator
deel waar we ook de spanning voor de varicap afstemming
van afnemen .
Er is een ringmixer aan boord , een gebufferde VFO
uitgang , evenals een gebufferde mixer uitgang , een AM
demodulator , een S Meter uitgang
een RF versterker met een hoge dynamiek , verder nog een
tweede versterker bedoeld voor een FM gedeelte , eem
quadratuur demodulator
een AGC schakeling . En nu komt het mooiste , als die
delen zijn los aan de buitenkant aanspreekbaar , bij de
meeste west europeese IC's
zitten al die delen reeds intern doorverbonden zodat je
er dan eigenlijk alleen maar een ontvanger van kunt maken
, bij de A4000 heeft ieder deel
zijn eigen in en uitgang en dit maakt het IC universeel
toepasbaar .
Als kristal oscilator heb ik een enkele transistor
schakeling gebruikt met een 6 Mc kristal de uitgang
hiervan wordt met 47 pf aangesloten
op de ringmixer ingang van de A4000
Voor de oscilator heb ik gebruik gemaakt van een spoeltje
van 200 windingen 0,18 draad gewikkeld op een 4 mm
draaikerntje , hierover staan
twee styroflex condensatoren 470 en 330 pf , verder een 1
nf styroflex naar de BB 112 varicap . het uitgangs
signaal van de ringmixer is via een
100 pf condensator aangesloten op de middenaftakking van
een afstemkring bestaande uit een spoel van 30 wandingen
0,22 mm draad
Ook weer op een 4 mm kern , deze wordt met een 82 pf
afgestemd op 6300 Kc . , aan de hete kant helen we hier
het signaal af met
een 22 pf condensator . Bekeken op de S.A. zien we hier
het 6300 Kc signaal met het 6Mc component nog net
zichtbaar onder in het gras
ruim 50 dB zwakker . De onderband is echter slechts 20 dB
zwakker , hier is nog wat extra filtering nodig .
Ik heb nu het signaal van dit eerste spoeltje eerst nog
10 dB versterkt met een BC 547 waarna er een bandfilter
volgt met nog twee van deze
spoeltjes ook weer afgestemd met 82 pf , ik heb deze twee
iets naast elkaar gedipt de eerste net onder de 6300 en
de tweede er net boven
Vanuit het tweede spoeltje uitgekoppeld met 3 windingen
kan ik over 50 ohm hier een output halen van ongeveer 25
milliwatt
Bekeken op de spec is bij een juiste afregeling de
onderband nu ruim 50 dB onderdrukt , van het restant 6 Mc
is ook niets meer te zien
op 12 M/c is er nog net iets waarneembaar maar dit is
niet noemenswaardig
Nu de stabiliteits test , teller aangesloten en
afgeregeld op 6300.000 , na 5 minuten staat de teller op
6299.973 maar ja , wat wil je ik ben heftig
aan het solderen geweest en het geheel is nog steeds aan
het afkoelen , nu eerst maar eens koffie drinken . Na 10
minuten terug op zolder
staat de teller op 6299.961 . niet slecht voor een vfo
die nog open op de werkbank ligt . Nu gaan we inpakken .
Ik heb van dunne printplaat een doosje gemaakt waar de
hele schakeling een plaatsje moet vinden , niet alleen de
VFO maar ook de subdriver
Vood het vfo gedeelte heb ik een apart gedeelte gemaakt
welke geheel met plakvilt wordt bekleed , zijkanten ,
onderkant en straks ook
het deksel , het losse vfo printje krijgt hier zijn eigen
geheel afgeschermde plekje . Nu de zaak weer aangesloten
en eerst maar eens een
paar uur laten rusten , zo direct na al dat soldeerwerk
kun je toch geen echte meting doen . s'avonds
teruggekomen de vfo aangezet en op 6300.000
afgeregeld en er toen maar eens een nachtje over geslapen
. De volgende morgen , nou ja bijna middag nog eens
gekeken . Nu blijkt de
teller op 6300.007 te staan . Slechts 7 hertz verloop in
bijna 7 uur .
 
Hier het VFO printje opgebouwd als Dead Bug en keurig
ingepakt , duidelijk zichtbaar de 4 mm spoelkernen
En dan hier het complete schema :

|